Vaai faalemafaufau i le tatalaina o se imeli e foliga mai e masani ai, ma o le isi taimi, ua gaogao lau teugatupe. Pe o lo'o e su'esu'e i luga ole laiga pe a loka lau lau ma oso a'e se feau tau tupe. O nei vaaiga e le o ni ata fa'asaienisi, ae o fa'ata'ita'iga moni o osofa'iga i luga ole laiga. I lenei vaitau o le Initaneti o mea uma, o le Initaneti e le gata o se alalaupapa faigofie, ae o se nofoaga tulimanu mo tagata taʻavale. Mai le fa'alilolilo a le tagata lava ia i mea lilo fa'apisinisi i le saogalemu o le atunu'u, cyber Attacks o lo'o i ai i so'o se mea, ma o lo latou malosi fa'a'ole'ole ma fa'aleaga e fa'afefe. O ā osofaʻiga o loo faamataʻuina i tatou? E faapefea ona latou galulue, ma o le ā e tatau ona fai i ai? Se'i o tatou va'ai i osofa'iga fa'akomepiuta e valu e sili ona taatele, e ave ai oe i se lalolagi e masani ma e le masani ai.
Malware
1. O le a le Malware? Malware o se polokalame leaga ua fuafuaina e faʻaleagaina, gaoi, pe pulea le faiga a se tagata faʻaoga. E sosolo atu i masini fa'aoga e ala i auala e foliga mai e le afaina e pei o fa'apipi'i imeli, fa'afouga fa'afouga faafoliga, po'o le la'uina mai o le upega tafa'ilagi faasolitulafono. O le taimi lava e taʻavale ai, e mafai e le malware ona gaoia faʻamatalaga maʻaleʻale, faʻailoga faʻamatalaga, tape faila, pe liliu foi le masini i se "papeti" a le tagata osofaʻi.
2. Ituaiga masani o malware
Vairusi:Faʻapipiʻi i polokalame faʻatulafonoina, pe a uma le taʻavale, faʻaogaina e le tagata lava ia, faʻamaʻi o isi faila, e mafua ai le faʻaleagaina o le faʻaogaina o le faiga poʻo le leiloa o faʻamaumauga.
Anufe:E mafai ona fa'asalalau tuto'atasi e aunoa ma se polokalame talimalo. E masani ona fa'asalalauina e le tagata lava ia e ala i fa'aletonu o feso'ota'iga ma fa'aaoga punaoa feso'otaiga. Trojan: Faafoliga o ni polokalama fa'atulafonoina e fa'aoso ai tagata fa'aoga e fa'apipi'i se faitoto'a i tua e mafai ona fa'atonutonu mamao masini pe gaoi fa'amaumauga.
Spyware:Mata'ituina fa'alilolilo amioga a tagata fa'aoga, pu'eina o ki po'o le su'esu'eina o tala fa'asolopito, e masani ona fa'aaoga e gaoi ai fa'amatalaga ma fa'amatalaga faletupe.
Ransomware:lokaina o se masini po'o fa'ailoga fa'ailoga mo le tau e tatala ai ua matua fa'atupu tele i tausaga talu ai nei.
3. Fa'asalalauina ma Fa'aleagaina Malware e masani ona fa'asalalauina e ala i fa'asalalauga fa'apitoa e pei o imeli phishing, Malvertising, po'o USB ki. O le afaina e mafai ona aofia ai faʻamatalaga leaka, faʻaletonu faiga, gau tupe, ma e oʻo lava i le leiloa o le igoa tau pisinisi. Mo se faʻataʻitaʻiga, o le 2020 Emotet malware na avea ma faʻalavelave faʻalavelave tau atinaʻe e ala i le faʻamaʻiina o le faitau miliona o masini i le lalolagi atoa e ala i faʻamatalaga a le Ofisa.
4. Fuafuaga puipuia
• Fa'apipi'i ma fa'afou fa'afou polokalame fa'aanti-virus e su'e ai faila masalomia.
• Aloese mai le kiliki i luga o so'oga e le iloa po'o le siiina mai o polokalama mai punaoa le iloa.
• Fa'asa'o fa'amaumauga taua i taimi uma e puipuia ai fa'aletonu e le mafai ona toe fa'afo'isia ona o le ransomware.
• Fa'ataga puipui e fa'asa'o ai feso'ota'iga lē fa'atagaina.
Ransomware
1. Fa'afefea ona galue le Ransomware O Ransomware ose ituaiga fa'alavelave fa'apitoa e lokaina i lalo le masini a le tagata fa'aoga po'o le fa'ailogaina o fa'amatalaga taua (fa'ata'ita'iga, pepa, databases, source code) ina ia le mafai e le tagata manu'a ona maua. E masani ona manaʻomia e le au osofaʻi le totogiina i tupe e faigata ona siaki e pei o bitcoin, ma faʻamataʻu e faʻaumatia tumau faʻamaumauga pe a le faia le totogi.
2. Tulaga masani
O le osofaiga a Colonial Pipeline i le 2021 na faateia ai le lalolagi. O le DarkSide ransomware na faʻailogaina le faʻaogaina o le paipa suauu tele i le Talafatai i Sasaʻe o le Iunaite Setete, ma mafua ai le faʻalavelaveina o le suauu ma manaʻomia e le au osofaʻi se tau e $ 4.4 miliona. O lenei faʻalavelave na faʻaalia ai le faʻaleagaina o atinaʻe taua i ransomware.
3. Aiseā ua matuā mataʻutia ai le ransomware?
Manaia maualuga: Ransomware e masani ona salalau e ala i soʻotaga faʻainisinia (faʻataʻitaʻiga, faʻafoliga o ni imeli talafeagai), e faigata ai mo tagata faʻaoga ona iloa.
Fa'asalalau vave: E ala i le fa'aogaina o feso'ota'iga vaivai, ransomware e mafai ona vave a'afia ai masini e tele i totonu o se atina'e.
Faigata toe fa'aleleia: A aunoa ma se fa'amaumauga aoga, o le totogiina o le tau e mafai ona na o le pau lea o le filifiliga, ae atonu e le mafai ona toe fa'aleleia fa'amaumauga pe a uma ona totogi le tau.
4. Faiga Puipuia
• Fa'asaoina fa'amaumauga e le aunoa ina ia mautinoa e mafai ona vave fa'afo'i fa'amaumauga taua.
• Na fa'atinoina le faiga o le Su'esu'ega ma Tali (EDR) e mata'ituina ai amioga fa'aletonu i le taimi moni.
• A'oa'o tagata faigaluega e fa'ailoa imeli phishing ina ia 'aua ne'i avea i latou ma ni osofa'iga.
• Fa'apipi'i fa'aletonu faiga ma polokalama fa'aletonu i le taimi e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le fa'alavelave.
Phishing
1. O le Natura o Faiga Fagota
Phishing o se ituaiga o osofaʻiga faʻaagafesootai faʻaagafesootai lea e faʻaalia ai e se tagata osofaʻi, o se kamupani faʻalagolago (e pei o se faletupe, e-commerce platform, poʻo se paaga), faʻaosoosoina se tagata manua e faʻaalia faʻamatalaga maʻaleʻale (e pei o upu faʻaulu, numera o aitalafu) pe kiliki i luga o se fesoʻotaʻiga leaga e ala ile imeli, feʻau tusitusia, poʻo le savali vave.
2. Tulaga masani
• Email phishing: imeli aloaia pepelo e faatosina ai tagata e ulufale i luga o upega tafaʻilagi pepelo ma faʻapipiʻi a latou faʻamaoniga.
Spear Phishing: O se osofa'iga fa'apitoa e fa'atatau i se tagata po'o se vaega fa'apitoa e maualuga atu lona tulaga manuia.
• Smishing: Tuuina atu o faʻamatalaga pepelo e ala i feʻau tusitusia e faatosina ai tagata faʻaoga e kiliki i luga o soʻotaga leaga.
• Vishing: faafoliga o se pule i luga o le telefoni e maua ai faamatalaga maaleale.
3. Mata'utia ma A'afiaga
E taugofie ma faigofie le fa'atinoina o osofa'iga phishing, ae e mafai ona mafua ai le tele o gau. I le 2022, o tupe gau a le lalolagi ona o osofaʻiga phishing na oʻo atu i le faitau piliona o tala, e aofia ai faʻamatalaga gaoi a le tagata lava ia, soliga faʻamaumauga a kamupani, ma isi mea.
4. Fuafuaga Taulima
• Toe siaki le tuatusi o lo'o auina atu mo ni fa'aletonu po'o ni igoa e le masani ai.
• Fa'agaoioi le fa'amaoni tele-factor (MFA) e fa'aitiitia ai le fa'alavelave e tusa lava pe fa'aletonu upu fa'aulu.
• Fa'aoga mea faigaluega e fa'afiti-phishing e fa'amama ese ai imeli leaga ma feso'ota'iga.
• Fa'atino a'oa'oga fa'alaua'itele mo le saogalemu e fa'alautele ai le mataala o le aufaigaluega.
Fa'amata'u Fa'amata'u Lautele (APT)
1. Fa'amatalaga ole APT
Ose fa'amata'u fa'amata'u fa'amata'u (APT) ose osofa'iga fa'akomepiuta lavelave, umi umi, e masani ona fa'atinoina e vaega fa'a-setete fa'a-setete po'o kegi solitulafono. O le osofaʻiga a le APT o loʻo i ai se faʻamoemoe manino ma se maualuga maualuga o faʻasalalauga. E osofa'ia e le au osofa'i vaega e tele ma lafi mo se taimi umi e gaoi fa'amatalaga fa'alilolilo pe fa'aleagaina le faiga.
2. Fa'aoso osofa'iga
Uluai fa'alavelave:Mauaina o le ulufale e ala i imeli phishing, fa'aogaina, po'o osofa'iga sapalai.
Fa'atu se tulaga:Fa'aofi faitoto'a i tua e fa'atumauina le avanoa umi.
Lateral Movement:fa'asalalau i totonu ole feso'otaiga fa'atatau e maua ai le pule maualuga.
Gaoi fa'amatalaga:Ave'ese fa'amatalaga ma'ale'ale e pei o meatotino tau le atamai po'o pepa o fuafuaga.
Ufiufi le Su'ega:Aveese le ogalaau e nana ai le osofaiga.
3. Tulaga masani
O le osofaʻiga a le SolarWinds i le 2020 o se faʻalavelave masani a le APT lea na totō ai e le au taʻavale tulafono leaga e ala i se osofaʻiga o le sapalai, afaina ai le faitau afe o pisinisi ma ofisa o le malo i le lalolagi atoa ma gaoia le tele o faʻamatalaga maaleale.
4. Puipuiga
• Fa'atūina se Intrusion detection system (IDS) e mata'ituina femalaga'iga fa'aletonu.
• Fa'amalosia le fa'avae o le fa'atauva'a itiiti e fa'agata ai le aga'i i tua o tagata osofa'i.
• Fa'atino su'ega fa'amalumaluga e su'e ai faitoto'a i tua.
• Galulue fa'atasi ma fa'amatalaga fa'amata'u fa'amata'u e pu'eina fa'ata'ita'iga fou o osofa'iga.
Tagata i le Osofaiga Tutotonu (MITM)
1. E faapefea ona galue osofaʻiga a Man-in-the-middle?
O se osofa'iga a le tagata i le ogatotonu (MITM) o le taimi lea e fa'aofi ai e se tagata osofa'i, fa'alavelave, ma fa'atautaia felauaiga fa'amatalaga i le va o ni vaega e lua e feso'ota'i e aunoa ma lo latou iloaina. E mafai e se tagata osofa'i ona gaoia fa'amatalaga ma'ale'ale, fa'afefeteina fa'amaumauga, pe fa'afoliga fo'i se pati mo faiga tau fa'asese.
2. Tulaga masani
• Wi-Fi spoofing: E faia e le au osofa'i ni nofoaga fa'asese Wi-Fi e fa'aosofia ai tagata e fa'afeso'ota'i ina ia gaoia fa'amaumauga.
DNS spoofing: fa'afefe i fesili DNS e fa'atonu tagata fa'aoga i luga o upega tafa'ilagi leaga.
• SSL faomea: Fa'ailogaina o tusi faamaonia SSL e fa'alavelave ai felauaiga fa'ailoga.
• Aveina o imeli: Fa'alavelave ma fa'aleaga mea i totonu ole imeli.
3. Tulaga lamatia
O osofa'iga a le MITM e fa'atupu ai se fa'amata'u mata'utia i luga ole laiga i luga ole laiga, e-fefa'ataua'iga, ma faiga tau feso'ota'iga, lea e mafai ona ta'ita'iina atu ai i fa'amatalaga gaoia, feuia'i fefa'ataua'iga, po'o le fa'aalia o feso'ota'iga ma'ale'ale.
4. Faiga Puipuia
• Fa'aoga upegatafa'ilagi HTTPS e fa'amautinoa ai le fa'ailogaina o feso'ota'iga.
• Aloese mai le fa'afeso'ota'i i le Wi-Fi lautele po'o le fa'aogaina o le VPNS e fa'ailoga ai felauaiga.
• Fa'agaoioi se auaunaga fa'amautu DNS pei ole DNSSEC.
• Siaki le aoga o tusi faamaonia SSL ma mataala mo lapataiga tuusaunoaga.
SQL tui
1. Mechanism of SQL Injection
O le tui SQL o se osofaʻiga tui faʻailoga lea e faʻapipiʻi ai e le tagata osofaʻi faʻamatalaga SQL leaga i totonu o faʻaoga o se Upega Tafaʻilagi (faʻataʻitaʻiga, pusa saini, paʻu suʻesuʻe) e faʻasesē ai le database i le faʻatinoina o tulafono faʻatulafonoina, ma gaoia, faʻafefe pe tape faʻamaumauga.
2. Mataupu Faavae o osofaiga
Mafaufau i le fesili SQL nei mo se faʻailoga saini:

Ua ulufale le tagata osofa'i:
O le fesili e avea ma:
Ole mea lea e pasi ai le fa'amaoni ma fa'atagaina le tagata osofa'i e saini i totonu.
3. Tulaga lamatia
Ole tui ole SQL e mafai ona ta'ita'i atu ai ile lia'i o fa'amaumauga o fa'amaumauga, gaoi o fa'amatalaga a tagata fa'aoga, po'o le fa'aaogaina atoa o faiga. O le soliga o faʻamaumauga a le Equifax i le 2017 na fesoʻotaʻi atu i se faʻafitauli faʻaletonu SQL na aʻafia ai faʻamatalaga patino a le 147 miliona tagata faʻaoga.
4. Puipuiga
• Fa'aaogā fesili fa'ata'oto po'o fa'amatalaga tu'ufa'atasia e 'alofia ai le tu'ufa'atasia sa'o o fa'aoga a tagata.
• Fa'atino le fa'amaoniaina ma le fa'amamaina e tete'e ai mataitusi fa'aletonu.
• Fa'atapula'a fa'atagaga o fa'amaumauga e taofia ai tagata osofa'i mai le faia o ni gaioiga mata'utia.
• Fa'ata'ita'i i taimi uma talosaga i luga ole laiga mo fa'aletonu ma fa'alavelave fa'apipi'i le puipuiga.
DDoS Attacks
1. Natura o DDoS Attacks
Distributed Denial of Service (DDoS) osofaʻiga e tuʻuina atu le tele o talosaga i le 'auʻaunaga faʻamoemoe e ala i le puleaina o le tele o bots, lea e faʻaumatia ai lona bandwidth, punaoa faʻasalalauga poʻo le mana komepiuta, ma le mafai ai e tagata masani ona maua le auaunaga.
2. Ituaiga masani
• osofaʻiga taʻavale: auina atu se numera tele o afifi ma poloka le bandwidth network.
• osofa'iga fa'akomepiuta: Fa'aaogā fa'aletonu ole TCP/IP e fa'auma ai mea faigaluega o le vasega.
• Fa'asagaga fa'apipi'i: Fa'ate'a 'upega tafa'ilagi e ala i le fa'afoliga fa'atusa o talosaga a tagata fa'aoga tatau.
3. Tulaga masani
O le osofaʻiga a le Dyn DDoS i le 2016 na faʻaogaina ai le Mirai botnet e faʻapipiʻi i lalo le tele o upega tafaʻilagi e aofia ai Twitter ma Netflix, faʻamaonia ai le saogalemu o mea e ono lamatia ai masini iot.
4. Fuafuaga Taulima
• Fa'atino auaunaga tau puipuiga a le DDoS e fa'amama ai fe'avea'i leaga.
• Fa'aaogā se 'upega tafa'ilagi o le Content Delivery (CDN) e fa'asoa ai felauaiga.
• Fa'atulaga paleni o uta e fa'atuputeleina ai le gafatia e galue ai le server.
• Mata'ituina femalagaiga o feso'ota'iga ina ia iloa ma tali atu i fa'aletonu ile taimi.
Fa'amata'u Totonu
1. Uiga o le Fa'amata'u Totonu
Fa'amata'u mai totonu e sau mai tagata fa'atagaina (fa'ata'ita'iga, tagata faigaluega, konekarate) i totonu o se fa'alapotopotoga e ono fa'aleagaina o latou avanoa ona o le fa'aleagaina, fa'atamala, po'o le fa'aogaina e tagata osofa'i i fafo, e i'u ai i fa'amatalaga liki po'o le fa'aleagaina o faiga.
2. Ituaiga Fa'amata'u
• Fa'aleaga tagata i totonu: Gaoi ma le loto i ai fa'amaumauga po'o faiga fa'atu'uaiga mo tupe mama.
• Fa'atamala tagata faigaluega: Ona o le le lava o le fa'alauiloaina o le puipuiga, o le fa'agaioiga sese e o'o atu ai i fa'afitauli fa'aletonu.
• Faomea tala: E pulea e tagata osofa'i tala i totonu e ala i le phishing po'o le gaoi fa'amaonia.
3. Tulaga lamatia
O fa'amata'u mai totonu e faigata ona iloa ma e ono fa'aalo'aloa puipui fa'aleaganu'u ma faiga e su'e ai fa'alavelave. I le 2021, o se kamupani tekonolosi lauiloa na leiloa le faitau selau miliona tala ona o se tagata faigaluega i totonu o loʻo tuʻuina atu le code source.
4. Faiga Puipuiga Mausalī
• Fa'atino le fausaga e leai se fa'atuatuaga ma fa'amaonia talosaga uma mo avanoa.
• Mata'ituina amioga a tagata e iloa ai gaioiga e le masani ai.
• Fa'aauau a'oa'oga mo le saogalemu e fa'alautele ai le silafia e le aufaigaluega.
• Fa'atapula'a le avanoa i fa'amatalaga ma'ale'ale e fa'aitiitia ai le lamatiaga o le lepa.
Taimi meli: Me-26-2025